Wat je (nog) niet wist over brood

4 Nov 2007

Brood is een heel alledaags product. Een heleboel mensen eten het elke dag. Bij het ontbijt. Of tussen de middag. Waarschijnlijk jij ook. Ik in elk geval wel. Maar wat weet je eigenlijk over het brood dat je eet? Behalve dan dat het lekker is. En dat je brood is veel soorten en maten tegenkomt in de winkel. Hieronder kom je meer te weten over brood.

In de oertijd

Brood is een oeroud product. Maar hoe het brood precies is ontstaan weet eigenlijk niemand. Wat we wel weten is … dat de mensen in de prehistorie wilde granen aten. Door op de harde graankorrels te kauwen werden ze zacht en konden ze gegeten worden. Later kwam iemand op het idee om de graankorrels eerst met een steen te bewerken en te weken in water. Het broodpapje (zeg maar een soort van prehistorische brinta) dat dan ontstond at men op. Weer later ontdekte iemand dat het papje veranderde in een soort pannenkoek als het een tijdje op een warme steen lag. Lekkerder om te eten dan het broodpapje.

Rijzen van brood – uitgevonden in Egypte

Brood in zijn oudste vorm was dus een platte pannenkoekachtig ding. In het oude Egypte kwam men erachter dat je brood kunt laten rijzen. Een slaaf voegde een restje van de broodpap van de vorige dag (het zuurdesem) bij het verse broodpap en merkte dat het brood dat hij bakte luchtiger was. En veel lekkerder. Dat was een geluk bij een ongeluk. Voortaan werd zuurdesem gebruikt om brood te laten rijzen. Zo’n tweehonderd jaar geleden gingen de mensen gist gebruiken om het brood te laten rijzen. Ook nog tegenwoordig wordt het brood dat we met zijn allen opeten gemaakt met behulp van gist.

Bakkersoven

In Egypte werd niet alleen het rijzen van het brood, maar ook de eerste bakkersoven uitgevonden. Men gebruikte een dichte oven van tegels, in twee-en gedeeld met een grote stenen plaat. In het onderste deel van de oven stookte men een houtvuur. In het bovenste deel werd het brood gebakken. De Grieken namen deze manier van brood bakken over van de Egyptenaren, die het op hun beurt weer overdroegen aan de Romeinen.
Brood in Nederland

In Nederland wordt brood gebakken van een mengsel van verschillende soorten tarwe. het meeste brood is van tarwe gemaakt, omdat mensen dit brood het lekkerst vinden. Tarwe is heel geschikt om brood van te maken, want het zorgt ervoor dat brood luchtig blijft. En ook in andere soorten brood vormt tarwe het belangrijkste bestandsdeel.

Meel malen

Als je het niet wist, graan groeit op het land. Als graan rijp is wordt het geoogst en tot meel (ook wel bloem genoemd) gemalen. Vroeger gebeurde het malen in de molen met behulp van grote molenstenen. Tegenwoordig worden molens niet meer gebruikt en wordt meel gemalen in meelfabrieken.

Brood bakken. Wat heb je nodig?

Om brood te bakken heb je natuurlijk een aantal ingrediënten nodig. Een aantal daarvan zijn al eerder besproken. Wat je nodig hebt staat hier nog een keer op een rijtje:

  • meel (of bloem)
  • gist
  • zout
  • water

Het meel gaat in een kuip. Samen met het zout, het water en de gist. Door het gist erbij te doen zorg je ervoor dat het brood lekker luchtig wordt. Deze ingrediënten worden gemengd en gekneed. Zo krijg je deeg. En dat kan dan de oven in. Voila, je hebt een brood!

Wat is gist?

Gist is eigenlijk een verzamelnaam voor schimmels die gasbelletjes (koolzuurgas) maken. In brooddeeg kunnen de gasbelletjes niet makkelijk wegkomen. Ze duwen het deeg van binnenuit alle kanten op. Daardoor wordt het deeg groter in omvang. Dit is het rijzen van het deeg. En omdat het luchtig is, kan de bakker er een brood van bakken dat lekker is om te eten.

Bakkers

Heel vroeger waren er geen bakkers. Pas in de Middeleeuwen kwamen er bakkerijen waar je brood kon kopen. En daarvoor? Nou, toen bakte iedereen zijn eigen brood. Tegenwoordig loopt het aantal kleine bakkers (ook wel de warme bakkers genoemd) behoorlijk terug. Dat komt onder andere door de concurrentie van de supermarkt. Supermarkten kunnen brood vaak goedkoper bakken dan de warme bakker. Van elke 6 broden wordt er tegenwoordig maar eentje gekocht bij de warme bakker. Als je daarnaast hoort dat er niet minder maar juist meer brood wordt gegeten weet je dat er steeds meer brood wordt gebakken door minder bakkers.

 

Soorten graan

Hoewel het meeste brood met tarwe gemaakt wordt zijn er veel meer soorten graan. Zoals haver, gerst en rogge. Deze soorten worden door de bakker gebruikt om bijvoorbeeld meergranenbrood te bakken. Granen zijn familie van het gras. In graankorrels zitten zoveel voedingstoffen omdat een graankorrel eigenlijk een zaadje is waaruit een nieuwe graanplant zou kunnen groeien.

Er zijn veel soorten graan, maar ook heel veel soorten brood. In Nederland zijn er zo’n tweehonderd verschillende soorten brood te koop. Soms is een broodsoort alleen te koop in een bepaalde plaats of regio. En soms bedenkt een bakker een nieuw soort brood. Dat is dan zijn specialiteit.

Typen brood

Vloerbrood – brood dat gebakken wordt op de vloer van de oven
Busbrood – brood dat wordt gebakken in een blik. Casinobrood is 1 van de bekendste busbroden
Plaatbrood – brood dat gebakken wordt op een bakplaat. Stokbrood is een voorbeeld van een brood dat op een bakplaat gebakken wordt.

Tosti

Een tosti lusten de meeste mensen wel. Dat geldt in ieder geval zeker voor mijzelf. Maar wat is een tosti? Eigenlijk heel simpel. Een tosti bestaat uit twee boterhammen met daartussen beleg. In een tosti-ijzer worden de boterhammen lichtbruin gebakken. Meestal maken mensen tosti’s met sneetjes Casino brood. Dat is vanwege de vierkante vorm, die heel goed in een tostiapparaat past. De meest bekende tosti is die met ham en kaas, maar er zijn heel veel verschillende tosti’s te maken. Met hartig of zelfs zoet beleg. Dat laatste heb ik trouwens nog nooit op.

Nationale trots

Brood kan symbool staan voor een land. Bij stokbroden en croissants denk je aan Frankrijk. Knackebrod is Zweeds, de donut Amerikaans en de pizza van Italie. Shoarma is Israelisch.

Bron: Met brood bak je er meer van — een uitgave van voorlichtingsbureau Brood, op school verspreid in november 2007

minnash ~ op 15 November 2010 om 7:27

Ff voor de duidelijkheid: dit is de link naar de website waar de molenaar het over heeft ...

Moes ~ op 14 November 2010 om 22:19

Meel word nog wel zo hier en daar met de molen op stenen gemalen. zie website Gr de Molenaar